Woensdag 17 februari 2010
In mijn vakgebied — het internationaal recht — zijn de Voorbereidende Werken het verslag van de discussies die voorafgaan aan het goedkeuren van een verdrag. De Voorbereidende Werken kunnen worden gebruikt wanneer er onduidelijkheid rijst over de betekenis van een verdragsbepaling. Zelfs juristen zijn er intussen achter dat een tekst geen absolute betekenis heeft, maar dat betekenis wordt gegeven door iemand, op een bepaald ogenblik.
Ziehier het voorbereidend werk voor Arkel, de oude koning in M. Hij is geen held. De wereld van Maeterlinck is een wereld zonder helden. Hij heerst niet, en hij heeft de wijsheid niet in pacht. Oud is hij zeker, ouder zelfs dan mijn vader, die vandaag tachtig wordt. Tragisch is Arkel wel, en hij krijgt mooie tekst. Zijn hoop is gericht op wie na hem komt. Hij hoopt op Pelléas. Hij hoopt op Mélisande, ook als zij alle hoop heeft opgegeven. Hij zegt: op mijn leeftijd heb ik een zeker vertrouwen gekregen in de waarheid der gebeurtenissen, en ik heb steeds gezien dat al wat schoon en jong is, ook frisse, schone en gelukkige gebeurtenissen om zich heen deed ontstaan… En thans zijt gij het, die de poorten opent van het nieuwe tijdperk dat ik voor mij zie… En als ook die poort genadeloos dicht slaat, richt hij zijn hoop op de volgende generatie: het pas geboren kind. Waarom zou het met dat meisje beter gaan? Het is niet eens zeker dat het bloed van zijn geslacht in haar aderen stroomt, want wat is Mélisande precies overkomen voor het stuk begint? Is ze al niet zwanger als Golaud haar vindt in het bos? In dat geval is Arkel’s achterkleindochter een bastaard. De hoop op de volgende generatie heeft Arkel met Vlaamse huisvaders uit de tijd van mijn vader gemeen. Ik doe het voor mijn kinderen, zeiden ze. Mijn leven is niets, maar ik verdraag het, want hun leven wordt beter. Ik leef voor de mijnen. En de rest van de wereld redt zichzelf.
Dit jaar worden Bert, die Arkel speelt, en ik vijftig. Op zich is dat onwaarschijnlijk, maar het helpt om Arkel te begrijpen. Meer dan dertig jaar geleden stonden Bert en ik, leerlingen, samen in de eerste voorstelling van Epidauros. Voor het publiek straks hoeft dat niets te betekenen. Als hij, of ik, les geef, begin je elk jaar opnieuw. Ze zien je voor het eerst, en je geschiedenis is van geen tel. Wat betekent het voor Bert en mij? Daar praten we niet over. Zekerheid, weet ik: de wetenschap dat er tussen ons een lang voorbereidend werk is.
Kom, Bert, verras me straks. Laat iets zien dat ik niet verwacht.
Koen De Feyter
Afbeelding: Bert Annemans als Arkel